Page 62 - Ervaren groepsleider

Pagina 62

3.5. Incongruentie

De term: incongruentie is afkomstig van Carl R. Rogers, en betekent: een tegenstel-
ling of tegenspraak tussen de metacommunicatie en de uitgesproken communicatie
boodschap. Voorbeeld: Miriam voelt zich misselijk. Aan haar uiterlijk is te zien dat ze
zich niet goed voelt. Els vraagt aan haar of ze ziek is. Miriam antwoordt: "Ik? Ik voel
me prima!". Els twijfelt en gelooft Miriam niet, omdat haar stem zacht en traag is,
terwijl anders haar stem hard en een hoog tempo heeft.

De tegenstelling in datgene wat je waarneemt, en dat wat de ander zegt, kom je vaak
tegen. Ik ervaar dat altijd als dat de haren in mijn nek rechtop gaan staan. Toch
vormt de incongruentie bij personen een van de moeilijkst te bespreken onderwerpen.
Waarom?
ï”ï€ Omdat de metacommunicatie boodschap soms onbewust is.
ï”ï€ Omdat de persoon zijn twijfel, angst, ellende, verdriet, pijn, minachting, en der-
gelijke niet openlijk wil bespreken. Het is een soort geheim tussen het Ik en hem
zelf.
ï”ï€ Omdat 'het elkaar aanspreken' vaak als negatief wordt ervaren, als het moeten
afleggen van verantwoording.
ï”ï€ Omdat de ontvanger van de metacommunicatie boodschap, zich niet bewust is
van de incongruentie maar deze wel ervaart.
ï”ï€ Omdat het opdringerig, bemoeizuchtig of als inmenging in privézaken van de
zijde van de ontvanger wordt geïnterpreteerd.
ï”ï€ Omdat het 'niets' met de ontvanger heeft uit te staan. Het is het probleem van
de ander.
ï”ï€ Omdat de zender zich soms betrapt en/of kwetsbaar voelt, wanneer hij/zij zich
gewaarwordt van de incongruentie.
ï”ï€ Omdat de ontvanger bang is om te persoonlijk te worden.

Desondanks is het belangrijk om de incongruentie wel bespreekbaar te maken, omdat
een woordelijk gesprek zinloos is, wanneer de onderliggende gevoelslading er aan te-
genovergesteld is. Het grootste gevaar hierbij is echter dat de zender van incongruen-
tie zijn woorden inhoudelijk gaat verdedigen, terwijl het juist om het onderliggende
gevoels- en belevingsaspect gaat. Praat dus niet alleen inhoudelijk over de uitgespro-
ken woorden. Bespreek ook de vorm waarin de incongruentie zich heeft gemanifes-
teerd en de daaraan ten grondslag liggende gevoels- of belevingsaspect. Probeer een
discussie, een welles- nietes-spel te voorkomen. Probeer open te staan voor de ander.
Leg de ander geen woorden in de mond. Probeer je betrokkenheid bij de ander te to-
nen. Probeer eerlijk te zijn. Probeer de ander te begrijpen. Oordeel en veroordeel de
ander niet. toon begrip. Ga niet analyseren.

3.6. Emotionele chantage
Onder emotionele chantage versta ik:
1. Al die situaties waarin jij jouw gevoelens op een ander projecteert.
2. Al die situaties waarin jij de ander gevoelsmatig dwingt om iets te doen of een
keuze te maken.

Voorbeeld: ik kan me een cursiste herinneren die, na een bijeenkomst, mij aansprak:
"Gert, wij zijn toch vrienden? Ik zit namelijk met een probleempje....". Dit is een tame-
lijk onschuldige vorm van emotionele chantage.